And the winner is….. relatie versus taakgerichtheid

Ik heb gedurende de 25 jaar dat ik me nu bezighoud met interculturele communicatie, alle belangrijkste onderzoeken wel gelezen. Ik was wel geïnteresseerd om eens te kijken hoeveel cultuurverschillen wetenschappers eigenlijk gevonden hebben. Als ik de onderzoeken van de meest invloedrijke wetenschappers bekijk dan kom ik op tweeëndertig verschillen. Dus tweeëndertig gemeten aspecten waarop groepen kunnen verschillen.

Als je vooral beter wilt functioneren in een internationale context, bijvoorbeeld op je werk of tijdens je studie, dan heb je dus niet zoveel aan een overzicht van tweeëndertig cultuurverschillen. Je zou meer bezig zijn met het proberen te herkennen en te definiëren van het cultuurverschil dan met je werk te doen!

Dus dacht ik: ‘Wat zou nu het meest voorkomende of eigenlijk meest duidelijk aanwezige cultuurverschil zijn waar je rekening mee kunt houden en dan ook meteen fijner en effectiever met anderen kunt samenwerken?’

Ik ben de onderzoeken die ik hierboven genoemd heb, opnieuw gaan doornemen. En het cultuurverschil dat alle onderzoekers gevonden hebben (ondanks dat iedereen het anders noemt of het vanuit een andere invalshoek bekijkt) is: ‘Zijn mensen meer gericht op het uitvoeren van taken, dingen gedaan krijgen of vooral bezig is met het onderhouden van goede onderlinge relaties, dus met netwerken en relaties onderhouden?’

Taakgerichte cultuur

Als een cultuur taakgericht is, dan betekent dat niet dat alle mensen taakgericht zijn, maar wel dat taakgerichtheid als ‘normaal’ of ‘de norm’ wordt gezien in die cultuur. Die normen kun je terugvinden in de manier waarop onderwijs ingericht is, en waar het bedrijfsleven zich op richt.

In taakgerichte culturen leert iedereen dat het actief blijven, een bijdrage leveren, resultaten boeken, ‘goed’ is. Hoe meer output je hebt, hoe meer bewondering je krijgt van je omgeving. Vaak zijn taakgerichte culturen gericht op materiele rijkdom, omdat het een gemakkelijke indicator is van je output of bijdrage. Maar dit is niet altijd het geval. De Scandinavische en Nederlandse cultuur zijn wel sterk taakgericht maar ook bescheiden. De Duitse cultuur is ook taakgericht maar vindt opleiding en vaardigheid (de ‘Meister’) bijzonder waardevol.

Daarom kan taakgerichtheid niet gelijkgesteld worden aan materialisme. Een Deense vrouw kan ervoor kiezen om geen betaald werk te verrichten maar zich te richten op het opvoeden van haar kinderen, te zorgen voor familieleden en vrijwilligerswerk te doen. Als ze een druk leven heeft met al deze activiteiten, dan oogst ze daar bewondering voor en kan ze zich goed voelen over zichzelf en haar rol in de maatschappij. Een Duitse kunstenaar kan zijn leven wijden aan het perfectioneren van zijn kunstvorm en daar nooit rijk mee worden maar hij zal wel bewonderd worden om zijn toewijding aan zijn roeping.

Bij taakgerichtheid gaat het om ‘doen’. Zolang je ‘doet’ ben je goed bezig. Zo praten mensen ook over zichzelf: “Hoe gaat het met je?” “Goed. Druk!”

Het begint met de manier waarop we kinderen opvoeden: Op het consultatiebureau wordt in de gaten gehouden wat kinderen kunnen. Op de basisschool nemen ze ‘werkjes’ mee naar huis en tekeningen worden trots op de koelkast opgehangen. Kleine kinderen hebben al een druk schema met allerlei activiteiten: Sport, muziek, creativiteit. In sommige culturen moet je zelfs het afspreken met vriendjes coördineren en ruim van tevoren inplannen (de ‘play date’).

Je kun taakgerichtheid ook terugzien op het werk. Je krijgt taken toegewezen. KPI’s die je moet halen. Er wordt regelmatig een functioneringsgesprek gevoerd waar je output beoordeeld wordt. Hoe voer je je taken uit hoeveel taken krijg je gedaan? Jouw functie heeft een functiebeschrijving die bestaat uit een lijst van taken.

Relatiegerichtheid:

Relatiegerichte culturen zijn vooral gericht op het onderhouden van en bouwen aan een sterk en invloedrijk netwerk. Je probeert een kring van mensen om je heen te verzamelen waar je op kunt vertrouwen en waar je op kunt bouwen. Een netwerk waar je op kunt leunen mocht het even niet zo goed met je gaan.

Hoe doe je dat? Vooral door in contact te blijven met zoveel mogelijk mensen, ze te helpen waar je kunt. Je helpt mensen door ze te helpen hun problemen op te lossen. Dat kan door directe hulp, dus door dingen voor ze te doen, informatie of goede raad te geven, maar je kunt ook helpen door mensen bijvoorbeeld in contact te brengen met iemand uit jouw netwerk die hen weer verder kan helpen.

De dag van een relatiegericht persoon bestaat dus uit veel praten, luisteren en contact leggen. Je kunt het merken wanneer iemand daadwerkelijk jou en jouw behoeften wil leren kennen. Deze mensen vragen wie je bent, wat je ambities zijn, waar je talenten liggen, wat je toekomstdromen zijn. En de allerbesten onthouden wat je gezegd hebt en komen daar later op terug, omdat ze net met iemand gesproken hebben die ook deze hobby heeft/ hier eerder mee te maken heeft gehad/ weer iemand kent die jou kan helpen.

Relatiegerichte mensen ontvangen bewondering voor hun vermogen om impact te hebben op een ander, voor de hoeveelheid en kwaliteit van de contacten die hij/zij heeft en haar vermogen om mensen aan elkaar te koppelen. Relatiegerichte mensen denken ook over zichzelf in termen van de waarde en warmte van menselijke connecties, van de impact die ze hebben gehad op het leven van anderen en ze putten vertrouwen uit het feit dat als ze iemand nodig hebben er altijd wel iemand is. Dan voelen ze zich een gelukkig en succesvol mens.

Op de werkvloer zie je dat terug; De beroemde ‘Vitamine R van Relaties’. In Nederland werkt dit ook, maar in relatiegerichte landen is het netwerken nog vele malen belangrijker dan hier. Een Latino geeft de beste kansen en banen aan mensen uit zijn netwerk. Dat is logisch, want mocht hij (of zijn dochter) later een nieuwe baan of kans nodig hebben, dan kan hij van iemand de gunst terugverwachten die hij zelf ooit verleende. ‘Het gaat niet om wat je kunt maar wie je kent’ is 100% waarheid in het grootste deel van de wereld (bijna alle culturen zijn namelijk relatiegericht!)

Ook relatiegerichtheid begint bij de opvoeding; Kinderen gaan mee met de ouders op bezoek bij wie dan ook. En die bezoeken kunnen lang duren en staan niet van tevoren vast. Zo leer je aardig en beleefd te zijn, ook tegen mensen die je niet kent, Je leert met andere kinderen samen te spelen, niet alleen met de vriendjes van je eigen leeftijd die je zelf hebt uitgezocht. En anders ga je gewoon oma helpen! Kinderen draaien mee in het systeem en daar leren ze flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Gastvrijheid is ook heel belangrijk; waar je ook komt, je zult te eten krijgen. En als jij vriendjes mee naar huis neemt, dan leer je ook met hen te delen wat jij hebt. Relatiegerichte mensen denken minder over zichzelf in termen van ‘wie ben ik, wat kan ik, wat heb ik gepresteerd’, maar plaatsen zichzelf in de context: ‘wie ben ik in relatie tot anderen, wie ken ik, wat heb ik voor elkaar gekregen voor mezelf en voor anderen?’