Hofstede’s dimensie Onzekerheidsvermijding uitgelegd

Omdat het model gebaseerd is op verschillen in onderliggende waarden, is het voor veel mensen vrij moeilijk om de culturele dimensie te vertalen naar de realiteit van de dagelijkse handelingen van en interacties tussen mensen. In deze serie artikelen probeer ik die vertaling voor je te maken, zodat je de inzichten kunt gebruiken om je interculturele sensitiviteit te verbeteren.

Achtergrond van de dimensie Onzekerheidsvermijding

In de woorden van Geert Hofstede is onzekerheidsvermijding “de mate waarin de leden van een cultuur zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties”. Hij ontdekte deze culturele dimensie toen hij zag dat er tussen landen verschillen waren in de antwoorden op vragen over nervositeit, behoefte aan regels en de intentie om bij dezelfde werkgever te blijven. Dus waar deze onderwerpen op zich niets met elkaar te maken lijken te hebben, hebben ze allemaal te maken met een mate van stress die mensen in hun dagelijks leven ervaren. Mensen zijn nerveus over de toekomst, omdat ze niet kunnen inschatten of die onbekende toekomst negatieve / onaangename gevolgen met zich meebrengt. Ze weten niet of er iets onaangenaams gaat gebeuren, maar wel dat dat het geval kan zijn. De culturen waar mensen meer last hadden van deze gevoelens over de onzekere toekomst, werden door Hofstede ‘hoge onzekerheidsvermijding’-culturen genoemd.

Landcultuurscores

Voorbeelden van culturen met een hoge onzekerheidsvermijding zijn: Griekenland; Portugal; België; Japan; Frankrijk; Spanje (en zijn voormalige koloniën); en Zuid-Korea (zij scoren op de schaal van Hofstede die van 0-100 loopt allemaal boven de 80).

Er waren ook groepen mensen die minder stress ervoeren (als een gemiddelde score van hun groep in vergelijking met de gemiddelde score van een andere groep) over diezelfde onzekere toekomst. Deze culturen werden ‘lage onzekerheidsvermijding’ genoemd. Voorbeelden van deze culturen zijn: VS; Canada; Indië; Ierland; Zweden; Jamaica en Singapore.

Je ziet dat er op deze dimensie geen duidelijke geografische scheiding is.

Onzekerheidsvermijding in het dagelijks leven

Onzekerheid over de toekomst is een ‘fact of life’ waar alle mensen mee te maken hebben. De mensen die meer last hebben van die onzekerheid, zijn ook bereid meer te doen om die onzekerheid te verminderen. Hofstede’s onderzoek herkende drie verschillende manieren waarop mensen proberen de stress die ze voelen over de toekomst te verminderen. Als ik het over ‘mensen’ heb, bedoel ik niet een individu, maar eerder het extreem langzame proces van een groep mensen, die een cultuur creëren: de reeks waarden, normen en gedrag die een groep mensen ‘normaal’ of ‘goed’ noemt.

Een manier waarop een groep mensen/cultuur hun stressniveau probeert te verlagen, is om de onzekerheid van de toekomst te verkleinen door de toekomst voorspelbaarder te maken. Hoe voorspel je de toekomst? Nou, om het meer te laten lijken op het nu! Deze mensen houden dus niet zo van verandering (omdat verandering = anders = onzeker)

Bekende ‘tools’ om het leven te helpen voorspellen zijn regelgeving, religie maar ook technologie.

Regelgeving

Regels, zowel schriftelijk/officieel (wetten) als ongeschreven (etiquette/goed gedrag) maken het leven voorspelbaarder. Tenminste, als iedereen zich eraan houdt. In culturen met een hoge onzekerheidsvermijding worden mensen dus strikter gehouden aan regels, wetten en gedragscodes. ‘Anders’ zijn, onconventioneel zijn of vreemd gedrag vertonen, wordt met sterke afkeuring ontvangen. Wetten zijn er om gevolgd te worden. De rol van een manager is om medewerkers te begeleiden en te instrueren hoe ze hun werk goed kunnen doen.

Geloof

Religie is een uitstekende manier om onzekerheid te verminderen. Een religie geeft antwoord op de vraag naar het doel van het leven; hoe men een goed leven dient te leiden; en de vraag ‘wat gebeurt er daarna?’. Als iemand de regels van de religie volgt, kan zij een goed leven leiden en dan weet je ook wat er in de toekomst zal gebeuren (een beloning, meestal in de vorm van de hemel of een soortgelijk concept).

Technologie

In plaats van, of soms naast, religie kun je ook zekerheid in technologie vinden. Technologie kan stabiliseren (berekeningen en metingen door computers / tools kunnen menselijke fouten elimineren) en de omgeving beheersen (de Nederlandse Deltawerken zijn gebaseerd op technologie om het effect van getijden op de kustlijn te beheersen).

Hoge onzekerheidsvermijding in organisaties

Als mensen opgroeien in een omgeving met een lage onzekerheidsvermijding, hebben ze geleerd dat onzekerheid acceptabel is, en anders = interessant. Daarom zijn ze eraan gewend dat mensen zich op verschillende manieren gedragen, zich anders kleden, en dat het oké is om fouten te maken en zelf oplossingen voor problemen te vinden. Ze hebben geleerd om niet bang te zijn voor de toekomst (hoewel instinctief iedereen bang is voor onzekerheid. Vergeet niet dat culturele verschillen altijd van de ene cultuur ten opzichte van de andere zijn, en nooit absoluut) en zijn over het algemeen opgegroeid met innovatie en experimenten. Ze hebben over het algemeen een grotere tolerantie voor ambiguïteit, verschillende wereldbeelden en meningsverschillen tussen collega’s. Je zult eerder zien dat een persoon met een lage onzekerheidsvermijding het beleid op het werk of de instructies of beslissingen van een manager in twijfel trekt, dan een persoon die veel onzekerheid vermijdt.

Geraadpleegde bronnen: 

• Geerthofstede.com (n.d.) The 6-D model of national culture. Retrieved from https://geerthofstede.com/culture-geert-hofstede-gert-jan-hofstede/6d-model-of-national-culture/
• Hofstede, G., Hofstede, G.J. & Minkov, M. (2010) Cultures and Organizations: Software of the Mind. Revised and expanded 3rd Edition. New York: McGraw-Hill USA
• Hofstede, G. (1991) Cultures and Organizations: Software of the mind. USA: McGraw-Hill US