De meeste mensen vinden zichzelf niet racistisch….maar zijn het wel
Deze blog gaat over de meest gevaarlijke vorm van racisme, namelijk aversief racisme. Deze vorm is gevaarlijk omdat het zo subtiel is, moeilijk te herkennen, en dat de daders zich zelf niet eens bewust zijn van hun racisme.
Wat is aversief racisme?
De definitie van aversief racisme is het volgende:
“Een vorm van racisme die gekenmerkt wordt door subtiele vormen van discriminatie, vooroordelen en negatieve stereotypen, die vaak onbewust worden geuit door individuen” (Dovidio & Gaertner, 1981).
Je ziet al aan de bronvermelding dat deze vorm van racisme nog niet zo lang geleden ‘officieel’ is geworden. Het past dan ook goed bij onze moderne tijd waar de meeste mensen egalitaire waarden hebben en het belangrijk vinden dat iedereen gelijk is en gelijke kansen moet krijgen.
Hoe komt het dan dat aversief racisme bestaat?
Blijkbaar gedragen mensen zich racistisch, zonder het te willen of te weten!
Waarschijnlijk komt het door de in-group bias. In-group bias verwijst naar de neiging van individuen om positiever te zijn ten opzichte van leden van hun eigen groep (ingroup) in vergelijking met leden van andere groepen (outgroups). Dit vooroordeel ontstaat waarschijnlijk door socialisatie.
Socialisatie is het mechanisme dat ervoor zorgt dat een groep een groep blijft; de leden van een groep moeten zich dus wel loyaal voelen aan elkaar, ‘iets’ (waarden, een doel) met elkaar delen, en zich verbonden voelen met elkaar.
Omdat je je meer verbonden en vertrouwd voelt met de leden van je eigen groep dan is het automatisch gevolg dat je deze leden gunstiger beoordeelt, meer vertrouwt en beter behandelt dan outgroup-leden.
Dit positieve mechanisme heeft uiteraard een keerzijde; als je de mensen van je eigen groep extra positief ziet, dan kan het niet anders dan dat je mensen die niet tot die groep behoren dus iets negatiever ziet. De officiële term daarvoor is outgroup bias.
Laat dit nu precies overeenkomen met de definitie van racisme; het bevoordelen van de eigen groep ten opzichte van een andere.
Cognitieve dissonantie
Cognitieve dissonantie is de onaangename spanning die ontstaat wanneer iemand tegenstrijdige overtuigingen, attitudes of gedragingen ervaart. Deze spanning ontstaat wanneer iemand zich bewust is van inconsistente informatie binnen zichzelf, bijvoorbeeld dat ze zich comfortabel en veilig voelen bij hun groepsgenoten dus bijvoorbeeld liever met een bekende collega samenwerken, terwijl ze ook de waarde aanhangen dat iedereen gelijk is en gelijke kansen moet krijgen.
Een veel voorkomende reactie op cognitieve dissonantie is ontkenning of rationalisatie- dus hier komt het onbewuste gedeelte van aversief racisme vandaan.
Een andere reactie is het negeren of vermijden van het interne conflict, wat leidt tot een vermijden van contacten met de outgroup. (Crisp & Turner, 2012).
Kun je er iets tegen doen?
Om racisme tegen te gaan moet er allereerst iets worden gedaan aan de cognitieve dissonantie die mensen ervaren. Crips en Turner halen Allport (1954) aan die beschrijft dat outgroup bias verminderd wordt door contact met die groep. Als de outgroup niet langer geclassificeerd wordt als ‘de anderen’ dan verdwijnt het onderscheid tussen ‘wij’ en ‘de anderen’.
Dit werkt alleen als aan een paar voorwaarden voldaan wordt:
- de sociale condities moeten integratie stimuleren;
- het contact moet plaatsvinden onder gelijkwaardige sociale status;
- het contact moet samenwerking naar een gemeenschappelijk doel bevatten.
Voorbeeld: het project Seeds of Peace
Een concreet voorbeeld van het verminderen van outgroup bias door middel van intergroepscontact is het programma Seeds of Peace (www.seedsofpeace.org). Seeds of Peace is een internationaal jeugdleiderschapsprogramma dat jongeren uit conflictgebieden samenbrengt om hen te helpen begrip, respect en vertrouwen op te bouwen tussen verschillende groepen.
In dit programma worden jongeren uit regio’s zoals Israël en Palestina, India en Pakistan, en andere conflicthaarden, samengebracht voor zomerkampen en langdurige programma’s. Deze jongeren komen vaak uit gescheiden gemeenschappen en hebben weinig of geen contact met leeftijdsgenoten van de andere kant van het conflict.
Seeds of Peace creëert een omgeving die de integratie tussen deze groepen stimuleert door middel van verschillende activiteiten, workshops en discussies die gericht zijn op het bevorderen van begrip, respect en empathie. Tijdens deze ontmoetingen hebben de jongeren de kans om elkaars perspectieven en ervaringen te delen, wat bijdraagt aan het verminderen van vooroordelen en stereotypen.
Het belangrijkste aspect van Seeds of Peace is dat het contact tussen de jongeren niet alleen plaatsvindt om elkaar te leren kennen, maar ook om samen te werken aan een gemeenschappelijk doel: vrede en verzoening in hun regio’s. Door samen te werken aan projecten, discussies te voeren en oplossingen te zoeken voor conflicten, ervaren de jongeren de kracht van samenwerking en begrijpen ze dat ze meer gemeen hebben dan ze ooit hadden gedacht.
Literatuur
Crisp, R. J., & Turner, R. N. (2012). Imagined intergroup contact. In G. Hodson & M. Hewstone (Eds.), Advances in Intergroup Contact (pp. 135-151). Hove: Psychology Press (Taylor & Francis)
Dovidio, J. F., & Gaertner, S. L. (1981). The aversive form of racism. In J. F. Dovidio & S. L. Gaertner (Eds.), Prejudice, discrimination, and racism (pp. 61-89). Academic Press.
Tajfel, H., & Turner, J. C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. The social psychology of intergroup relations, 33(47), 74.